Uloga robotske neurorehabilitacije u tretiranju povrede kičme

Servisni roboti i robotizovani sistemi pružaju pomoć pacijentima prilikom rehabilitacije tako što njihovo lečenje traje kraće i brže se oporavljaju. Pružaju pomoć i hendikepiranim osobama kako bi im učinili život kvalitetnijim, sadržajnijim i bez stresa.

Oblasti rehabilitacijskih robota uopšteno su podeljena na terapiju i pomoć. Pored toga, rehabilitacijski roboti obuhvataju proteze (protetike), stimulaciju živca i uređaje za nadgledanje ljudi tokom svakodnevnih aktivnosti. Razlikuju se sledeće kategorije:

• robotska terapija za mobilnost (hodanje)
• lični rehabilitacijski roboti
• robotska terapija gornjeg ekstremiteta
• pametne proteze
• društveni servisni roboti za ličnu negu, autizam i negu starijih lica.

Jedan od tih uređaja je i Lokomat*, koji daje sjajne rezultate u rehabilitaciji osoba sa invaliditetom. Lokomat se može prilagoditi svakome prema potrebama, pa čak i deci, čime umanjuje mogućnost povreda i obezbeđuje optimalno 45-minutno vežbanje. Kod klasičnih terapeutskih vežbi, mozak nije toliko stimulisan, pa se često dešava da osoba, nakon prestanka takvih vežbi, ponovo nazaduje sa svojim stanjem. U slučaju terapija na Lokomatu tog nazadovanja nema, već pacijentu trajno ostaje postignuti napredak i poboljšano stanje.

Pacijenti tokom vežbanja na ovim robotskim uređajima, ispred sebe na monitoru, rešavajući „prepreke" koje im zadaju video igrice, aktiviraju ciljanu grupu mišića ruku ili nogu, sve u svrhu bržeg i boljeg oporavka. Specifičnost je u tome što pre pokreta nogom ili rukom naredba dolazi iz mozga, što nije slučaj kod klasičnih vežbi sa fizioterapeutom. Ključ je i u dinamičkom sistemu rasterećenja težine, što pacijentu omogućava brži oporavak, duže i intenzivnije vežbanje.

Pomenimo ovde još neke uređaje: Erigo – moderan sto za vertikalizaciju pacijenata koji su zbog povrede ili bolesti duže vreme ležali, zatim Armeo koji jedini ne radi po principu automatizacije. Tu su još i Tyromotion i PerPedes.

Rehabilitacija hoda podržava pojedince na putu ka postizanju najvišeg stepena nezavisnosti u svakodnevnom životu. Što se detaljnije prirodni pokreti mogu izvesti, tim bolje. Na taj način oni su zahvaljujući neuroplastičnosti mozga u njemu trajno pohranjeni.

Svake godine u svetu se instalira oko 1.000 servisnih robota za medicinu, i to neurohirurgiju, ortopediju, endoskopiju, miniinterventnu hirurgiju, tačkasta zračenja, kolonoskopiju, rehabilitaciju, negu bolesnika, servisiranje bolesnika itd. Iz dana u dan primena servisnih robota u medicini proširuje se razvojem informacione i senzorne tehnologije.

Povratak mobilnosti pacijentu predstavlja posebno zamoran i naporan rad za terapeute i to je primarna meta za automatizaciju. Desetine mobilnih robotskih sistema za rehabilitaciju već su u upotrebi u klinikama širom sveta. Robotika (30-60 minuta dnevno) je u zdravstvenim ustanovama za rehabilitaciju koje imaju ugovor sa Hrvatskim zavodom za zdravstveno osiguranje (HZZO) retko prisutna, i to samo u nekoliko SBZMR-ova (Krapinske Toplice, Varaždinske Toplice, Daruvarske Toplice) koje imaju robote za izokinetički trening i analizu.

Možemo iz toga zaključiti da bi finansijski bilo puno isplativije nabaviti Lokomat, nego da država posle plaća pacijentima saniranje razih drugih problema koji se pojavljuju samo zato što nisu mogli adekvatno vežbati.

Ključni faktori uspešne neurorehabilitacije i oporavka:

• Principi motoričkog učenja podstiču neuroplastičnost mozga i oporavak.
• Terapija treba da bude intenzivna sa čestim ponavljanjima, sa pravilnim odnosom vežbanja i odmora.
• Terapija za pacijenta treba da bude izazovna i motivišuća.
• Povratna informacija o napretku je vrlo motivišuća za pacijenta.

S obzirom na pad broja ljudi koji su zainteresovani za obavljanje uloge negovatelja, u sledećih 10 do 15 godina postoji ogroman potencijal potražnje za pomoćnim robotskim sistemima i servisnim robotima, stoga važne naučne institucije koje rade na servisnim robotima razvijaju nove prototipove servisnih robota za pomoć starijim licima i onima kojima je potrebna rehabilitacija.

* aparat-robot koji obavlja funkciju hoda, odnosno pomaže pacijentu da osvesti tu izgubljenu ili oslabljenu funkciju. Takva terapija (vežbanje hoda) se uobičajeno radi manuelno, a tada je potrebno do pet fizioterapeuta na jednog pacijenta. Kompanija Hocoma sa sedištem u Cirihu izbacila je Lokomat na tržište 2004. godine.

Izvori:

Isak Karabegović, Edina Karabegović, Ermin Husak: Primjena servisnih robota u rehabilitaciji i pomoći bolesnicima

http://dubrovackidnevnik.rtl.hr/vijesti/hrvatska/kakav-nevjerojatan-apsurd-ovaj-stroj-podize-invalide-iz-kolica-a-nema-ga-nijedna-hrvatska-drzavna-bolnica

https://robotska-neurorehabilitacija.eu/rehabilitacija-nogu-i-hoda/

http://www.in-portal.hr/in-portal-news/sport/10296/lokomat-besplatna-rehabilitacija-na-revolucionarnom-uredjaju-za-osobe-s-invaliditetom

http://slobodnadalmacija.hr/scena/mozaik/clanak/id/99692/revolucija-u-fizikalnoj-terapiji-najefikasnija-rehabilitacija-dostupna-i-u-hrvatskoj